WROCŁAWSKI KLUB SZACHOWY "KOPERNIK"

Kategoria: Aktualności

Wielki Galileusz!

Galileo GalileiDialogi o dwóch najważniejszych układach świata – Ptolemeuszowym i Kopernikowym. Tłum. E. Ligocki, PWN, Warszawa 1962 – klasyczne dzieło literatury. Rozważania na temat doskonałości wszechświata.

Przedmowa: Eppur si muove! Książka jest dalej zakazana, a ja dalej skazany na więzienie?

– Jego dar słowa i umiejętność nauczania sławią jednogłośnie współcześni.

– Potrafił dać pełen polotu obraz zjawiska.

– Wolność i władanie samym sobą największa jest w Wenecji.

-Rzeczowa rozprawa jest przeznaczona dla ludzi nauki.

-Atmosfera bojowa otacza twórczość Galileusza od pierwszej do ostatniej chwili.

-W jednym z listów pisał: geometria jest zaprawą, sposobnością, aby ćwiczyć swój umysł

-Najszlachetniejsza skłonność umysłu – pęd do nauki.

-Kształt i ruch stają się zasadniczym przedmiotem przyrodoznawstwa.

-Bystrością rozumu przezwyciężamy świadectwo zmysłów.

-Słuszność naszych pojęć należy uzasadniać dowodami. S.9

-Określenie powinno oprzeć się na czymś, co jest jedyne i pewne!S.10

DZIEŃ PIERWSZY

-Naczelną zasadą przyrody jest ruch. S. 13. Ciała proste, to te które z natury mają zdolność ruchu.

-Prostota ruchu nie wynika jedynie z prostoty linii. S.15

-Zasadnicze, podstawowe założenia winny być przecież pewne, mocne i niezachwiane.

-Przyroda nie nakreśla sobie zadań, które nie mogą być osiągnięte, i nie zwykła zmierzać tam, dokąd dojść nie można. S.18.

-Ciało podąży po linii najkrótszej, to jest po prostej. [Co na to Fermat?, hi, hi]. S. 19.

-Umysłem nie sięgam takich szczytów, pomagam więc sobie doświadczeniem. S. 30.

-Logika jest narzędziem używanym do filozofowania. S.35.

Można być znakomitym mistrzem w budowaniu organów, a nie umieć na nich grać, tak można być wielkim logikiem, ale mało doświadczonym w posługiwaniu się logiką. S. 35

-Jeśli nasze myśli są prawdziwe, to wynikiem ich będą nowe osiągnięcia. S. 38

-W ruchu kołowym żaden ruch nie jest przeciwny? [dlaczego fruwamy w przestrzeni w jedną stronę?]

Jeśli można przeczyć zasadom nauki i wątpić w najoczywistsze rzeczy, to możnaby dowieść wszystkiego, co się chce S.41.  

W sofizmatach można się plątać całą wieczność. S.42.

Niebo. Tam gdzie brak przeciwieństwa, tego nie można zniszczyć. S.2

-Ruch gwałtowny nie może trwać wiecznie. S.47

-Przemijanie i powstawanie nie odnosi się do całości, ale do części. S.47.

-Części integralne świata rozmieszczone są wedle najlepszego ładu. [Co na to Leibniz? hi, hi]

-Zaufanie do słuszności wniosku, pomaga niemało w znalezieniu dowodu. S.52.

-Nie zabraknie w przyszłości umysłów bardziej uzdolnionych do wynalazków i lepszych rozwiązań. S.55.

-W naukach przyrodniczych nie dopuszcza się dowolności sądów, wnioski są ścisłe i konieczne. S.55

Szczęście – kiedy przeciętny umysł poznaje prawdę.

Nieszczęście – najniższy stopień nieświadomości praw perspektywy.

-Komu zmysły pozwolą zdobyć lepszy obraz, z tym większą pewnością potrafi on filozofować o danym przedmiocie. S.58

-Należy nauczać przerabiania ludzkich umysłów, aby stały się zdolne do rozróżniania prawdy od fałszu. S.59.

-Lepiej jest wcale nie rozumować, niż rozumować na opak. S.61

Humor – naukowcy – umieszczają pannę młodą koło posągu z marmuru i domagaj się potomstwa.

-Przemijanie trwa bezustannie. Wszystko co powstaje przeobraża się S.63 – przeznaczone jest na użytek, wygodę i korzyść człowieka.

-Wielką przyjemność sprawia rozmowa z rozumnymi i pojętnymi ludźmi. S.70.

-Doskonałość polega na niepodzielności. S.84.

-Widzę skutek, ale nie rozumiem przyczyny. S. 84

-Słońce jest największym źródłem światła. ??

Niezniszczalność nie ma wyższego lub niższego stopnia. S.89.

-Różnica kształtu w wieczności traci znaczenie.

-Materia jest niezniszczalna, to może mieć kształt jaki zechce. S.89.

-Pamięć wikła się w obfitości wielu spraw.

Nie uwierzę byście mogli lepiej niż ja przeniknąć moje rozumowanie. S.92.

-Znacznie głupszy jest ten, co głupio pyta, aniżeli ten, którego pytają. S.93.

-Sąsiedztwo i bliskość stają się źródłem podobieństwa. S.103.

-Zrozumieć jedną rzecz – to znaczy zakosztować wiedzy. S.107.

-Ograniczona mądrość jest zerem wobec nieskończonej. S.108.

-Ludzie obdarzeni są zdolnością działania, ale inni w różnej mierze. S.108.

-Pewna wiedza istnieje i jest nierówno rozdzielona między ludźmi.S.108. 

-Największym z darów jest zdolność poznania. S.109.

Przyroda nie znalazła sposobu, aby stworzyć intelekt zdolny do pojmowania. [i nie znajdzie] S.109

-Umysł ludzki poznaje niektóre zagadnienia tak doskonale i z taką absolutną pewnością, jaką tylko posiada przyroda. Takimi są właśnie czyste nauki matematyczne, a więc geometria i arytmetyka. Rozum Boży zna te prawdy wszystkie. Jednak w tych niewielu prawd znanych rozumowi ludzkiemu mieści się obiektywność równa Bożej, gdyż dochodzi do zrozumienia zawartej w nich konieczności. S.110.

Bóg nie może sprawić, by nie stało się, co już się raz stało. S.110. [może]

-Prawdy, które przynoszą nam dowody matematyczne, są takie same jakie zna mądrość Boża. S.110. Umysł Boży, od razu korzysta z intuicji, nie traci czasu na rozumowanie, prostym ujęciem ujmuje całą istotę. – jednym mgnieniem jak światło.

DZIEŃ DRUGI

-Istota rzeczy tkwi w umiejętności ich wydobycia.

-Przewodnik jest potrzebny w krajach nieznanych i dzikich, kto rozporządza oczami ciała i duszy wie, że to najlepsze drogowskazy. S.120.

-Trzymać się świata papierowego – pisać doktorat.

W odpowiednich chwilach mówię, co radzi mi zdrowy rozsądek. S.121.

-Wszystko co jest w ruchu, porusza się w odniesieniu do czegoś nieruchomego. S.124.

-Znacznie łatwiejszą i naturalniejszą rzeczą jest rozwiązywanie całego zagadnienia jednym jedynym ruchem, niż wprowadzeniem dwóch. S.126.

Gwiazdy wędrują swoimi własnymi drogami. S.128.

-Cała sztuka polega na znalezieniu prostego i szybkiego rozwiązania. S.130.

-Uzasadnienie mające pozory słuszności.

-W nieskończoności jedna część nie jest większa od drugiej, jeżeli obie są skończone. S.131.

-Po to, aby wszechświat się poruszał, potrzebna jest potęga skończona. S.131.

-Stosunek między dwoma pojęciami.

-Przyroda przychodzi nam łaskawie z pomocą w poznaniu prawdy. Jakże pięknie jedna zgadza się z drugą, a wszystkie sprzysięgają się, aby nic nie mogło ich obalić. S. 136.

-Siła waszych rozumowań uwolni mnie od zwątpień. S.138.

-Im dalej idzie się naprzód, tym bardziej wzrasta zakłopotanie.

-Przyroda jest określana przez ruch i spoczynek. S.139.

Na potwierdzenie słusznego i niezbędnego wniosku istnieje w naturze nie jeden, lecz wiele znakomitych dowodów. S.139.

-Słaby umysł, spaczony sąd, tępota myśli i rozsądku, ślepe rozumowanie.

-Natura nie ma starczego uwiądu  i ciągle wytwarza umysły spekulatywne. {hi, hi}  

-Prawdziwa jest zasada metafizyki – prawda i piękno to jedno. S. 142.

– Ruchem naturalnym części jest ruch po prostej.

-Co jest narzucone nie może być wieczne, co nie może być wieczne, nie może być przyrodzone. S. 143.

-Odległość skończona wymaga, skończonego czasu.

Czy z bicia pulsu można odczytać kto śpi? [tak]

Gdy ktoś samodzielnie nie zgłębi prawdy, niemożliwe jest, aby inni mogli go oświecić. S.169.

-Filozofowie zajmują się głównie zagadnieniami ogólnymi. S.176. Wynajdują definicje, najbardziej powszechne cechy.

Doświadczenie pieczętuje słuszność. S.184.

-Ruch wspólny rzeczom, nie ma żadnego wpływu na zachowanie się tych rzeczy.

-Ruch własny ptaków nie ma nic wspólnego z ruchem powszechnym? S.198.

-Ptaki poruszają się impulsem wewnętrznym.

-Nie w słowach, a w prawdzie jest istota rzeczy!

-Gdy wykładacie doskonale, stajecie się geometrą! S. 208. Por.

-Popełniacie błąd, i to z powodu dostatecznej znajomości nie tyle logiki, fizyki, metafizyki, ile geometrii. S. 213. {sieczne i styczne}

-Nie pozbyłem się jeszcze wszystkich wątpliwości /…/, które jak ciemna i gęsta mgła nie pozwala mi dostrzec jasności i konieczności wyciągania wniosków z taką wyrazistością, jaka przystoi prawdom matematycznym. S.214. {powołanie do życia osi OXY i rachunku różniczkowego}

-Bez znajomości geometrii, filozofując na temat przyrody nie można zajść daleko. S. 217.

-Punkt styczności jest punktem niepodzielnym. S. 219.

-Rozwiązać zagadnienie przyrody bez pomocy geometrii znaczy kusić się o rzecz niemożliwą. S.219.

-Siła prawdy ukazuje się wtedy, gdy usiłujecie ją obalić, ataki na nią, dźwigają ją ku górze i podnoszą jej wartość. S. 220.

– Z powodu doskonałości materii konkretnie brane przedmioty odpowiadają pojęciom przyjmowanym w abstrakcyjnych rozważaniach.   S.224.

-Co ma miejsce w rzeczywistości, zachodzi również w ten sam sposób w świecie abstrakcji. S.224.

-Filozof – geometra, pragnący zbadać konkretnie to, co dowiedzione zostało w świecie abstrakcji, powinien wyłączyć z obrachunku zakłócające wpływy materii. Jeśli potrafi to zrobić, to upewniam was, że wszystko będzie się zgadzało, równie dokładnie jak w rachunkach arytmetycznych. Błędy nie pochodzą więc z abstraktu czy z konkretu, nie z geometrii czy fizyki, lecz od obliczającego, który nie umiał dokonać dokładnych obliczeń. S.225.

-Kształt kulisty jest najłatwiejszy ze wszystkich. S.226.

Spór o rzeczy nie warty jest funta kłaków. S.227. Przekorne igraszki bez istotnej treści.

-Zagłębianie się w zagadnienie budowy świata jest jednym z największych i najszlachetniejszych spośród tych wszystkich zagadnień, które istnieją w przyrodzie. S.227.

-Nie mierzyć umysłów waszych miarą naszego, co innego stanowi właściwy pokarm dla naszego intelektu. S.228.

-W odkryciach odczuwam najwyższą rozkosz, a później, po tej niezrównanej radości, znajduję wielką przyjemność w dzieleniu się nimi z przyjaciółmi. S.228

Im bardziej wzrasta wielkość koła tym bardziej zmniejsza się siła wyrzutu. S.235.

W stosunku: nauczyciel i uczeń – musi być jakieś spoiwo!?

-Chodzi tu przede wszystkim o właściwe podejście, wtedy można odkryć wiele cudów przewidującej i wszechmądrej przyrody. S.238.

-Kto nie zna podstawowych zasad geometrii, nie widzi ogromnej niedorzeczności tego co mówi. Por. S. 239

– Zasada – że ruch spadający ciał ciężkich nie jest równomierny, zaczyna się bowiem od spoczynku i wciąż ulega przyspieszeniu. /…/ W jakim stosunku odbywa się wzrost prędkości. Zasada ta nie była znana żadnemu z filozofów! S.240. Przyspieszenie ruchu prosto liniowego odbywa się według kolejności liczb nieparzystych. Przebyte przestrzenie mają się do siebie jak kwadraty odstępów czasu. S = at2 [hi,hi]

-Studiowałem te wszystkie sprawy z największą radością i zachwytem, wiedząc, że powstaje cała nowa dziedzina wiedzy. S.241.

-Badałem różnicę pomiędzy ruchem naturalnym i przymusowym, równomiernym i przyspieszonym.

-Filozofowi zajmującemu się przyrodą, wystarcza ogólna znajomość określenia ruchu.

-Założenia nie mogą być dowolne – ale prawdziwe! S. 244.

-Nauki przyrodnicze nie wymagają wspaniałej oczywistości właściwej matematyce {Simplicio – „głupek” z włoskiego}S.249.

Proporcje matematyczne, prawdziwe w abstrakcji, wzięły się z konkretnych kół fizycznych [bednarz robi beczki]. Por. S. 252.

-Ruch obrotowy jest właściwy całości i jej częściom, gdy są one w najlepszej koordynacji. Ruch  po linii prostej ma doprowadzić do porządku części, które są w nieładzie. S. 262.

-Chciałbym się zabezpieczyć przewidywaniem przypadków. S. 263.

– Zmysły i doświadczenie spełniają rolę przewodników filozofowaniu, S. 267.

Żadna rzecz nie może spowodować samej siebie. S.276.

-Przyroda ani nie skąpi rzeczy koniecznych, ani ich nie trwoni. S. 277.

-Uporządkowanie [planet] i ich rozmieszczenie wykazuje najwyższy ład uchylający jakąkolwiek wątpliwość, co do ich wiecznej trwałości i potęgi. S. 288.

-Nie wplataj retorycznych kwiatków w głęboką treść doświadczeń. S.289.

-Dusza – wewnętrzna przyczyna.

-Niemożliwością byłby nieustanny ruch bez objawów zmęczenia. S. 292.

-Ruch, który staje się wypoczynkiem i sprzyja pozbyciu się znużenia, działa tak jak środki zaradcze łatwiej działają niż uzdrawiające lekarstwa. S. 292.

Dlaczego siła miałby się zmniejszać tam, gdzie jej się wcale nie używa? S.293.

-Móc rozprawiać o tych sprawach w oparciu o bardziej gruntowną znajomość rzeczy.

DZIEŃ TRZECI

-Okoliczność ta wystarcza, by wytknąć zupełne nieuctwo wszystkim tym astronomom, którzy nie znając geometrii, ani arytmetyki nie umieli wyciągać słusznych wniosków z własnych obserwacji. S.303.

-Błąd zawsze krzyczy. S.306.

-Dar natychmiastowego pojmowania.

-Reguły wypływające z geometrii i arytmetyki są słuszne. S. 308.

-Są ludzie o jasnym sądzie biegli w swym zawodzie. S.312.

-Niedokładność i mała siła dowodowa. S. 334.

-Skończone i określone we wszechświecie jest tylko to, co ruchome. S.345.

-W nieopisany zachwyt wprawia mnie wzniosłość tych umysłów, które przezwyciężając świadectwo własnych zmysłów bystrością rozumu dają pierwszeństwo temu, co dyktuje rozum. S. 353.

-Im bardziej ktoś jest ograniczony tym trudniej da się go przekonać. S.355.

-Ci, którzy mają mało wiadomości z matematyki, dają się łatwo zwodzić zwodniczymi dowodami. Por. S. 355.

-Gatunek zatwardziałych umysłów. S. 363.

-Przedmioty świecące doznają powiększenia. S. 364.

-Doświadczenie, prawdziwa mistrzyni! S.364.

-Obliczenia muszą zgadzać się ze zjawiskami, ni odwrotnie. S. 368

-Nadejdzie chwila kontemplacji wyższego rzędu.

-To co wypływa z najwyższej mądrości i ma za sobą najwyższy autorytet może być całkowicie niezawodnym drogowskazem. S.383. Jeśli wolno rozsądkowi ludzkiemu zagłębiać się w rozumowaniu.

-Przystępować do obalenia cudzej doktryny i nie znać jej głównych podstaw, na której opiera się najważniejsza część jej budowli. S.384.

-Oddajmy księgom cześć należną, i przejdźmy do naturalnego ludzkiego rozumowania. S.385

-Staranny obserwator zjawisk. S. 391. Myśli moje wyszły na spotkanie twoim.

-Zarozumiałe i bezczelne jest ludzkie nieuctwo. S. 397.

-Bezmierna wydaje się głupota ludzi, którzy chcieliby, aby Bóg stworzył świat bardziej dostosowany do małej pojemności ich rozumu  S. 398.

-Zbędne jest to wszystko, co nie jest oparte na słusznych i prawdziwych założeniach. S. 398.

-Odległości między Planetami znajdują się w doskonałych proporcjach.

-Obwód nieskończenie wielkiego koła i linia prosta to samo. S.405

-W mowie nie posługuj się paradoksami.

-Swoboda dyskusji jest dozwolona, tylko między filozofami przyjaciółmi. S.409

-Niezwykle subtelna przenikliwość, małym słówkiem rozjaśniać umysły. S.411.

-Słabe efekty wymykają się obserwacji. S.416.

-Hipoteza o tyle łatwa jest do spełnienia w przyrodzie, o ile trudne jest do objęcia rozumem. S. 419. Koło graniczne świata!?

-Przyroda nie komplikuje zjawisk bez potrzeby. S. 426.

-Przyroda posługuje się najprostszymi i najłatwiejszymi sposobami, by wywołać zamierzone efekty. Przyroda nie czyni nic na próżno.

-Sofistyczne sztuczki pozbawiają zdolność rzetelnego filozofowania S.427

-Perypatetycy odradzają swoim uczniom zajmowanie się geometrią, nie ma bowiem żadnej innej nauki, która by bardziej się nadawała do wykrywani ich błędów. S. 427. Z powodu tego braku nie potrafią oni porównywać między sobą różnych doktryn.

-Nieskończenie wiele rzeczy znajduje się w przyrodzie poza zasięgiem świadomości ludzkiej.

-Nazwa, za którą nic się nie kryje.

-Oddaliłem się od utartych i dostępnych wszystkim dróg myśli.

-Nie silą się sprawdzeniem słuszności swoich wypowiedzi drogą doświadczeń, aby nie zmniejszyć objętości swych książek. S. 436.

-{Gilbert} mógłby się okazać cokolwiek bieglejszym matematykiem, a szczególności dobrze obeznanym geometrą, dzięki której nie byłby tak stanowczy w przyjmowaniu za wnioski ostateczne twierdzeń, które podaje jako prawdziwe przyczyny zaobserwowanych przez siebie faktów. Wnioski naturalne, konieczne, i wieczne.

-W dążeniu do wielkich odkryć czerpać podnietę z najmniejszych początków. Elementarne pozory mogą w sobie odkrywać cudowne sztuki. Są to idee i myśli nadludzkich duchów. S.437.

-Nie zachodzi zmiana w sile, a jednak następuje zmiana w działaniu.

-Różne zetknięcia są przyczyną różnych skutków.

-Gdy się docieka przyczyn nieznanych nam zjawiska trzeba mieć szczęście skierowania rozumu od początku na drogę ku prawdzie.    

-W nauce określeń, sprowadzamy przyczyny tych i innych zjawisk w przyrodzie do udziału sympatii, będącej pewną zgodnością i wzajemną skłonnością między przedmiotami, wykazującymi podobieństwo między przedmiotami. S. 441.

-Ta sama zasada rządzi całością, co i jej częściami. S.445.

DZIEŃ CZWARTY

-W sprawach przyrodniczych poznanie wyników jest tym, co prowadzi do zbadania i wyjaśniania przyczyn. Ślepi wiedzą przynajmniej, dokąd pragną się udać. S.448.

-Daję wam klucz, otwierający bramę, którą nikt nigdy nie kroczył, i żywię nadzieję, że bystrzejsze od mego umysły poszerzą ją i dotrą znacznie dalej, niż ja potrafiłem to zrobić. S.449.

-Jedna musi być prawdziwa i pierwotna przyczyna zjawisk tego samego rodzaju.

-Cudowny – niedostępny ludzkiemu umysłowi. S.452.

-Zawziętość lub przenikliwość umysłu mogła doprowadzić do przezwyciężenia trudności.

-Doświadczenie silnie potwierdza ten wywód filozoficzny. S.472.

-Tylko ludzie obyci z najgłębszymi arkanami filozofii zdołają przeniknąć te rzeczy. S.474.

-Istnieje wielka różnica między powolnością mojego filozofowania, a bystrością waszych umysłów. S. 479.

-Rozterka wynika bowiem z mnogości przedmiotów.  S. 481.

-Nieunikniona ścisłość.

-Zawiłość zjawiska i wielka zdolność do abstrakcyjnego myślenia, potrzebna do jego zrozumienia, odbiera mi odwagę. S.490.

-Przypadkowość współdziałania przyczyn jest spotykana w przyrodzie. S.493.

– Zechciejcie darować moje uchybienia, biorąc pod uwagę nowość tych myśli, słabość mojego umysłu i wielkość przedmiotu naszych zainteresowań.

-Natura nie tworzy nic bez celu. S.505.

-Jest bezcelowe uciekać się do większej ilości środków tam, gdzie wystarcza ich mniej. S.512.

-Nie działa, to co nie istnieje. S.513.

-Do obalenia twierdzenia wystarcza jeden fakt z nim sprzeczny. S. 516.

-Wszystkie te niedokładności zostaną wyeliminowane przy przejściu granicznym do nieskończoności. S.519.

-Ustne przedstawienie racji nie zawsze osiąga zamierzony skutek.

Waga probiercza (Il Saggiatore)

-Filozofia zapisana jest w ogromnej księdze, którą mamy stale otwartą przed naszymi oczami: myślę o wszechświecie. Ale nie można jej zrozumieć, jeśli wpierw nie nauczy się rozumieć języka i odróżniać liter jakimi została zapisana. Zapisana zaś została językiem matematyki, a jej litery to trójkąty, koła i inne figury geometryczne, bez pomocy których niepodobna pojęć z niej nic ludzkim umysłem ani słowa, bez nich jest to próżne błądzenie po mrocznym labiryncie.