Maturzystom 2024!

Iliada – Homera

Księga 1. 9 rok wojny. Nieliczni Trojanie świetnie się bronią przed znaczną armią Greków.. Achillesowi Agamemnon zabrał czarnooką brankę. Achilles [syn Peleusa] skarży się matce nad brzegiem morza. Matka na Olimpie u Zeusa. Rozmowa Bogów na Olimpie – komu pomagamy w wojnie trojańskiej? Zeus, Hera, Hefajstos.

• Snów tłumacz wierny — wszakże sny pochodzą od Boga. 3.
• Wieszcz — wróżbita, czytający znaki dane od greckich bogów.
• Prowadzą do zguby, obrażone niedopełnione śluby.
• Testor  – zna, co jest, co było, zna nawet, co będzie.
• Błądzić nie może, kto Boga słucha! 6.
• Starca głos niech w młodszych baczność wzbudzi.
• Daj cześć synowi memu, gdyś wiek dał niedługi! 10
• Tetyda — jedna z Nereid (boginek morskich), matka Achillesa.
• Jednak ci niedostępne moje myśli tajne. Nienawiść tylko męża odnosisz w korzyści,
• Sen zsyła, na zmordowanych troskami.

Księga 2. Zeus zsyła sen Aganemnonowi. Grecy wyruszają do powrotu. Odyseusz po namowach Hery nie wyraża na to zgody. Przedstawienie armii i wodzów greckich [Ajaks, Nestor, Odys, Menelaos, Ares…]. Opisanie wojsk trojańskich. [Hektor i Eneasz, Parys, Antenor, …]

• Odyseuszu, którego w przemysł [spryt] płodna głowa.
• Niedobry jest rząd wielu, niech więc jeden rządzi.
• Niebezpiecznie miotać obelgi na króla.
• Smutno wracać, kiedyśmy nic nie dokazali. 18
• Już nas do dzieł rycerskich piękna chęć nie pali.
• Nie mogą nas do celu doprowadzić kłótnie. [Jakub Kondratowicz 2023]
• Podalir i Machaon, Eskulapa syny, Lekarze zręczni ludzkie uśmierzać boleści. Za nimi przypłynęło okrętów trzydzieści.

[itd.]

• Chwała synów ze sławy ojca świetnie wzrasta,
• Amfimak, jakby dziewka, szedł okryty złotem; Głupi, to go nie zbawi przed śmiertelnym grotem; Legnie w rzece z Achilla silnego pocisku, A zwycięzca zabierze jego złoto w zysku.

Księga 3. Przyczyna wojny trojańskiej, rozmowa Hektora z Parysem. Pojedynek – Parysa i Menelaosa o Helenę i zakończenie wojny. Ucieczka Parysa, zranienie Menelaosa z łuku.

• Podły nikczemniku, zręczny tylko do niewiast.
• Nie masz w sercu męstwa, nie masz w duszy cnoty. A więc tak nikczemnymi obdarzon przymioty.
• Śmiałeś śliczną dziewkę oderwać od związków weselnych? Wykraść niewiastę, krewną bohaterów dzielnych?
• Parys — syn Priama i Hekabe, królewicz trojański; porwał Helenę, żonę władcy Myken Menelaosa, co było bezpośrednim powodem rozpoczęcia wojny trojańskiej.
• Wielkie serce wszystkie trudności odpiera.
• Mocny w tobie umysł i niczym nie zgięty.
• Zwykle w swoich myślach wahają się młodzi.
• Wszystkie jego wyrazy ściśle rzeczy strzegły.
• Wino w kozim worze mieli, rozkoszny owoc ziemi, co umysł weseli.
• Wielki i straszny Boże! Słońce! Świata oko, przed którego obliczem nic nie jest tajemne.

Księga 4. Rozmowa Ateny [sprzyja Trojanom] i Hery [sprzyja Grekom]. Machaon, syn Asklepiosa, opatruje rannego Menelaosa, po strzale Pandara. Bitwa.

• nektar [ambrozja]— napój bogów, zapewniający im nieśmiertelność.
• Nasyć twoją nienawiść! Niechaj od tej pory obojga nas nie różnią więcej przykre spory.
• I z ofiar krew rozlana próżno nie zostanie. Jeśli Pan nieba teraz nie karze tej zdrady, to w przyszłości da pomsty okropne przykłady.
• Jak dusza w tobie nie złamana.
• Lecz cię starość nachyla, która wszystkich gniecie.
• Wszystkim ludziom niebo daje razem dary: wtedym byłem młody, silny, dziś jestem słaby i stary.
• Zajadłą nienawiść w serca ludu wlewa.

Księga 5. Bitwa, nie walcz z nieśmiertelnymi bogami, Grek Diomed pokonuje Trojana Pandara włócznią w twarz, Hektor zabija Aresa.

• Atena bogini sprawiedliwej wojny?
• Inny jest pokarm ludzi, inny władców nieba.
• Inny ród bogów, górne dzierżących siedlisko, Inny ludzi, po ziemi wlekących się nisko.
• Ares, którego sercem zapalczywość włada, nie mógł dłużej spokojnie na miejscu pozostać.
• Ojciec miał umysł wielki, chociaż w ciele małym.

Księga 6. Legenda o wnuku Syzyfa Bellafroncie, żywcem zdjęta z Iliady.

• Adrast — wojownik trojański (pojawiający się w dalszych partiach tekstu bohater o tym samym imieniu to król Sikionu) – w niewoli u Menelaosa, dostanie od bogatego ojca duży okup. Nie pozwolił na to Agamemnon – zabijając go dzidą w pierś.
• Dało mu niebo zacną duszę w pięknym ciele.
• «Nie przynoś, matko, wina! Moc tego napoju – rzekł Hektor — mogłaby mnie osłabić w boju.
• Hektor (mit. gr.) — brat Parysa, mąż Andromachy, syn Priama i Hekabe, najdzielniejszy wojownik trojański. Skamander — od rzeki Skamander, naturalnej linii obrony dla Troi. Takim obrońcą miał też zostać syn Hektora
• Teby — miasto w Myzji.
• Nie może się serce moje upośledzać.
• Pergamon to historyczna kraina w Azji Mniejszej, gdzie znajdowała się Troja.

KSIĘGA 7.  Hektor wyzywa na bitwę – los wybrał Ajasa. Rozstali się jak przyjaciele, zamieniając się pasami i mieczami, noc ich rozdzieliła.

• Bóg srebrnego łuku (mit. gr.) — Apollo, bóg słońca.
• Wiem, że od woli BOGA zwycięstwo zależy.

KSIĘGA 8.  Zeus zabrania się mieszać bogom w dalszej walce. Ranny Nestor od Parysa strzały.

• Dziesięć lat ran nie zgładzi, które piorun zada.
• Hery zapalczywość nie tak mi jest dziwna, no ona zawsze moim zamysłom przeciwna.
• Iryda a. Iris — (mit. gr.) bogini tęczy, posłanka bogów.
• Zuchwałość żadnych nie znasz granic
• Przyjemna noc i trzykroć była pożądana.
• Niech klęska ich narodom za naukę stoi.
• Gwiazd grono pięknie przy księżycu błyszczy, gdy wiatr tak przyjemnego widoku nie niszczy.

KSIĘGA 9. Agamemnon zrozpaczony chce wracać,  beoccy wodzowie się nie zgadzają, Odyseusz z wizytą ucztują u Patrokla i Achillesa, przekupują Achilla darami,

• Obraziłeś rycerza, którego czczą bogi
• Branka Achillesa, Bryzejda  — niewolnica z Lesbos, pojmana na wojnie.
• Gdy Bogu należyte oddali ofiary, sami do dna z winem spełnili puchary.
• Boga, co swym berłem świat ogarnia cały.
• W równej mam nienawiści obłudnika, w którym chytrze odbiega serce od języka.
• Nie ma ceny męstwo,
• Nigdy wy pracy waszej nie ujrzycie końca.
• Sztuki mówienia, z której tyle sławy.
• Nie przychodź dla Atryda jęczeć tu i szlochać, nieprzyjaciela mego ty nie możesz kochać.
• Nie ma w gniewie miary.
• Bo niewiele wart rycerz, którego głód ciśnie!

KSIĘGA 10. Szpiega wysłać nocą do Troi, z Troi do Greków, Zabijają Trojana, w jego zbroi wchodzą do troi i zabijają przednie straże.

• Duszy, która ma moc.
• Odyseusz, co pracy unikać nie umie.
• Tak Dolona przeciąwszy do swoich cofnięcie, Odyseusz i Diomed ścigają zawzięcie.
• Jeśliś szczery, przeciwko prawdzie nic nie zgrzeszysz.

KSIĘGA 11. Kolejny ciężki dzień walk, rana Agamemnona, Odysa, Ajasa – Hektor zwycięzcą, Patrokles współczuł Grekom.

• Jak tęcza w obłokach, znak pamiętny dla ludzi, na niebie wyryty.
• Leci strzała Parysa i celu swojego nie mija.
• Najmilsza zabawa uwodzić kobiety.
• Jeśli ucieknę, ciężką sławie zadam ranę.
• Mąż zaś wielkiego serca nigdy się nie boi, czy zwalczy, czy go zwalczą, na miejscu zawsze stoi.

KSIĘGA 12. Patroklos opatruje rannego Eurypila. Rowy ogromne Grecy wykopali, i mur zbudowali przeciwko trojańskim koniom. Orzeł w locie upolował węża. Trojanie przełamali wały.

• Coraz więcej się w rzezi zażerają strony.
• Prawy obywatel na radzie, na wojnie więcej zważa na prawdę niż na twoją władzę.
• Jedna prawdziwa wieszczba: bić się za ojczyznę.
• Na ucztach zawsze pierwsze miejsce nasze.
• Starość nas nie nachyli, śmierć nas nie dogoni.
• Złączone siły wszystkie zwyciężą zawady.
• Jak skrzętna robotnica, co z kądzieli żyje, póty na ścisłej wadze szalę trzyma z wełną, aż w obu wagach równość obaczy zupełną, aby kochane dzieci czym pożywić miała.

KSIĘGA 13. Posejdon pomaga Grekom.

• I naród Hippomolgów, którzy mleko piją, najsprawiedliwsi z ludzi, i najdłużej żyją.
• Dzień smutny, jeśli opuści nas męstwo.
• Serce bojaźliwe od boju unika, nie pójdę ja zagrzewać próżno nikczemnika.
• W męstwie jest nasza nadzieja.
• Razi ludzi okropną światłością i trzaskiem.
• Sprzeczne wichry groźnym warczą szumem.
• Wyższa nad rówieśnice wszystkie przez swe wdzięki, przez rozum i przedziwne prace biegłej ręki.
• Eneasz (mit. gr.) — obrońca Troi, wziął udział w wojnie sprowokowany przez Achillesa. Ulubieniec bogów, po zburzeniu miasta wyruszył na wędrówkę ze swoim synem Askaniuszem; według legend założył dynastię Julijską, z której wywodzili się najznamienitsi obywatele rzymscy. Bohater Eneidy Wergiliusza, wzorowanej na Odysei Homera.
• Inszemu wielki nieba władca mądrość nada, zna pierwszy jej szacunek ten, co ją posiada.
• W kształcie twe zalety, a cała na tym zręczność — uwodzić kobiety.
• Nikt nad swoje siły nie może nic czynić.
• Ręką Achajów miasto wasze zginie I w wiecznej zagrzebane zostanie ruinie.

KSIĘGA 14. Rzeź, walka uporczywa, Hera usypia Zeusa. Ajas rani kamieniem Hektora

• Odyseusz — ulubieniec bogów, awanturnik, mężny, a przede wszystkim sprytny wojownik, król Itaki, mąż Penelopy. Bohater Odysei, która opisuje jego dziesięcioletnią podróż powrotną spod Troi.
• Podły królu, bodajbyś podłym ludem władał.
• Niezmienne hasło: śmierć albo zwycięstwo.
• W piersiach waszych gniewu nie rozżarzy, że młody tam śmie mówić, gdzie zamilkli starzy.
• Trwa walka uporczywa, wrzask niezmierny wszczęty.

KSIĘGA !5. Przebudzenie Zeusa ze snu, pomoc Trojanom,

• Hades wziął czarne cienie, ja morze dostałem, Zeus objął w swej części niebo i obłoki.
• Nigdy się wielkie serce uporem nie rządzi.
• Mszczą się Jędze za prawa zgwałcone starszeństwa.
• Jędze (mit. gr.) — Erynie, boginie zemsty.
• Niech wie, że będzie w wiecznej u nas nienawiści.
• egida (mit. gr.) — tarcza Zeusa, zrobiona ze skóry kozy Almatei, która się nim opiekowała w dzieciństwie.
• Mimo twej rany dłużej nie mogę być z tobą, Wkrótce się Grek ostatnią okryje żałobą. Patrokles u namiocie u Eurypila.
• Gdy Hektor nam panem zostanie, my możemy piechotą przejść po oceanie?
• W gorących sercach nową wzniecił żądzę sławy.
• Obie, równo zajadłe, strony walczą z bliska.

KSIĘGA !6. Rozmowa Achillesa z Patroklem, zezwolenie na walkę, Hektor zabija Ajasa. Modlitwa Achillesa. Posłanie Patrokla do boju, aby nie dopuścić do pożaru łodzi Greków.

• Co za hańba! Równego śmiał pokrzywdzić równy, i użyć władzy swojej na gwałtu narzędzie!
• Przeszłe zostawmy rzeczy w niepamięci, nie przystoi mi w wiecznej uprzeć się niechęci, przeszłe zostawmy rzeczy w niepamięci, nie przystoi mi w wiecznej uprzeć się niechęci.
• Patrokl i Automedon [woźnica Achillesa] , dwa stawają wodze.
• Kiedy, z pogardą bogów, na świętym urzędzie Krzywe czynią wyroki niegodziwe sędzie.
• Przełamawszy je, z szumem pędzą w morze wody, niszcząc domy i drogie pracy ludzkiej płody.
• Patrokles zabija Tramezona, Sarpedona.
• Mnóstwo bohaterów z obu stron poległo.
• Śmierć, siostra Snu.
• Patrokl i Hektor, wielki bój zaczęli toczyć. Śmierć Patrokla.

KSIĘGA 17. Walka, rzeź,… o ciało Patrokla. Hektor zabrał zbroję, ciało zabrali Grecy.

• Głupi dopiero widzi nieszczęście po szkodzie. s.156
• Od miecza Menelaja poległ Euforb, ten co z tyłu zranił Patrokla, a dobił rannego Hektor.
• Jak upornie ludziom naprzykrza się mucha.

KSIĘGA 18. Achilles dowiaduje się o śmierci przyjaciela. Hefajstos robi nową zbroję dla Achlla.

• Ukochał jako duszę moją.
• Ares słusznie powłada: kto chce z konia zwalić drugiego, sam częstokroć pada.
• I umysł, najcudniejsze dzieła robić zdolny.
• Kto słuszność najlepszymi wykaże dowody.
• Szczekają z bliska, lecz ugryźć nie śmieją.
• Uczone stopy kręcą szybkie kołowroty.

KSIĘGA 19. Achilles chce szybko zemsty, Odys jego zapał rozumem poskramia.

• Tetyda — boginka morska, matka Achillesa, przynosi mu nową zbroję.
• Zmarły leży, z boga wyroku on zginął.
• Grek w momencie, gardząc pragnieniem i głodem, upartą prowadził walkę z zdradzieckim narodem. S. 178
• Słodka uczta, gdy zmyjemy we krwi krzywdy nasze.
• Grecy czcią pamięć zmarłych postem [Odys]
• Nam potrzeba się w stałość uzbroić.
• Dobroć zawsze będzie zajmować mą duszę. s.179
• Nie chybi to, co stoi w smutnej losu księdze.

KSIĘGA 20. Bitwa z Achillesem na czele. Zabija On dużo słynnych Trojan.

• Chejron a. Chiron (mit. gr.) — najmądrzejszy z centaurów, wychowawca wielu herosów, m. in. Achillesa.
• Wynalazca kunsztów, Hermejas.
• Krwawa Niezgoda wściekły zapał w sercach budzi. s.181
• Niezgoda a. Eris (mit. gr.) — bogini chaosu, nieporządku i niezgody, siostra Aresa, boga wojny.
• Bezrozumny, kto szkody przewidzieć nie umie.
• Słownych przekazów drobna obawia się dziatwa.
• Na obelgę — obelgą odpowiedź jest łatwa.
• Po co kłótnie? Rzemiosło bohaterów inne.
• Niewinny ma za winnych ginąć. s.188
• Popęd — siła i prędkość.

KSIĘGA 21.

• Skróć próżne słowa!.
• Przy boskiej sile słabe bohaterów siły.
• Igrające po głębiach ryby ledwie żyją, omdlewają od ciepła i na dnie się kryją.
• Kiedy masz podłe serce, bądźże skromny w gębie.
• Nadśmiertelną postać.

KSIĘGA 22. Pogoń wokół murów. Śmierć Hektora.

• Bóstwo – człowieka zemsty się nie lęka
• — Grecy wierzyli, że umierający człowiek ma dar jasnowidzenia. Hektor przepowiada przyszłość Achillesa.
• Rozpacz Trojan po śmierci bohatera.

KSIĘGA 23. Zawody zaprzęgów. Zawody w zapasach. Zawody biegowe. Rzut dyskiem. Łucznicze, oszczep,

• Płacz obciąża oczy, smutek sępi czoła
• Wspaniała czeka pogrzebna biesiada.
• Podług zwyczaju oddajmy cześć idącemu do ciemnego kraju.
• Spalony, już nie przyjdę z ciemnego siedliska.
• Ognie wszystko niszczą.
• Ostatnią posługą swą miłość oznacza.
• Nie oszczędzając w tym obrządku wina.
• Bądź więc, synu, ostrożny, ażebyś ocalał.
• Źle czyni, kto za wcześnie gada.
• Nie chcę ja nigdy celem być rozmów złorzecznych.
• Młodości muszą towarzyszyć błędy.
• Oddałeś należyty zaszczyt siwej głowie. Niechaj ci ten uczynek nagrodzą bogowie.
• Walczą Grecy o nowe zapłaty.

KSIĘGA 24. Priam u Achillesa, błaga o zwłoki syna Hektora. Przerwa na pogrzeb.

• Sen, co wszystkie rzeczy żyjące zwycięża.
• Dobrze jest podnieść ręce do Boga z pokorą.
• Niemłody, niewiele może ufać dłoni.
• Hellespont — cieśnina między Azją Mniejszą a Półwyspem Bałkańskim, miejsce ważne dla handlu, będącego źródłem bogactwa miast położonych nad jej brzegami. Jednym z nich była Troja.
• Nie tknęły się go ptaki, ni bestie ziemne.
• Przed zemstą prawa w obce krainy ucieka.
• Nie ma, kto by złe odparł.
• Bóg na przemian smuci, na przemian pociesza.
• Helena — najpiękniejsza kobieta na ziemi, żona Menelaosa, króla Sparty, porwana przez Parysa, którego wspomagała Afrodyta, wdzięczna za werdykt uznający ją za najpiękniejszą boginię; stało się to przyczyną wojny trojańskiej.